راز گلدسته های ناتمام این مسجد

از غرب‌ خیابان مصطفی خمینی که وارد شوید و از ضـلع شـمالی بازار سیّد اسماعیل‌، در‌ داخل کوچه‌، مسجد و مدرسه علمیه‌ای ا‌ست به نام فیلسوف الدوله. این بنا توسط میرزا کاظم رشتی با لقب ملک الاطبا از اطبا معروف دوره مظفرالدین شاه در محله چاله میدان ساخته و همان زمان وقف طلاب می شود. .
این مسجد بسیار قدیمی و زیبا در طول حیاتش شاگردان بسیاری در دامنش تربیت کرده است که از جمله مهمترین آنها آیت‌ اللّه‌ تنکابنی و شهید آیت الله بهشتی و مرحوم آیت الله فلسفی و آیت الله حق شناس است. 
💠این مسجد چشم‌نواز با کاشی‌کاری های ظریف و سردر ورودی بسیار هنرمندانه و آجرفرش و ستون های زیبای شبستان و حوض خانه میانه باغچه، دارای یک روح بلند عارفانه و معنوی‌است که مخاطب را با سال‌ها اخلاص در عبادت و تحصیل زهاد و طلاب همراه می‌سازد. .
💠 اما از نکات قابل توجه و سوال برانگیز در ساخت این بنا و لابه لای این همه زیبایی و معماری روح نواز، مناره های نیمه تمام مسجد است. 
برای بسیاری این سوال مطرح می شود که چرا باید این بنای تاریخی و زیبا، مناره هایش نیمه تمام رها شده باشد.
.
💠اما راز این مناره های نیمه تمام چیست؟
وقتی مرحوم رشتی مشغول ساخت بوده، اعتنایی به مجاورت مسجد و امام زاده اسماعیل نداشته است و بعد مدتی متوجه می شود مناره های این مسجد اگر مطابق طرح معمار پیش رود از مناره های امام زاده بالاتر می رود. همین می شود که دستور می دهد مناره ها بصورت نیمه کاره رها شود؛ نکند مناره های امام زاده را تحت الشعاع قرار دهد.
چنین بنایی با چنین معرفتی بهشتی پرور می شود.
.
💠و اما؛
این روزها همه چیز بی محتوا و بی روح شده است و برای ما امتیازی میان این و آن بنا نیست. اما در گذشته که هنرمندان ما پای مکتب حکما و عرفا رقائق هنر و ظرائف حکمت را می آموختند، پنجه به پنجه معمار درس بوده است و معرفت. مناره های این بنا در میانه راه متوقف و رها شدند و این نتیجه معرفت عمیقی است که تبختر اجتماعی را مورد نکوهش قرار می دهد. 
مسجد فیلسوف الدوله را نماد مراقبت از نفس اماره اجتماعی بگیرید. نفس سرکشی که می خواهد همه جا فخر بفروشد و تکبر بورزد. حتا کار خیرش نیز تحت الشعاع انانیت و منیت قرار می گیرد. 
زیبائی این مبارزه با نفس، این است که در میانه راه باز می گردد. گوئی توبه است و بازگشت. داستان مناره های مسجد فیلسوف‌الدوله، هم مبارزه با نفس است و هم حرمت نهادن و ادب کردن. عجب درس آموز است.